Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) δεν είναι μια απλή νομική μορφή· αποτελούν έναν κοινωνικό θεσμό που επιδιώκει να συνδυάσει την οικονομική δραστηριότητα με το συλλογικό όφελος. Δημιουργήθηκαν για να δώσουν λύσεις εκεί όπου η αγορά και το κράτος αδυνατούν: στην απασχόληση ευάλωτων ομάδων, στην παραγωγή κοινωνικών αγαθών, στην τόνωση της τοπικής οικονομίας. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη. Οι ΚοινΣΕπ στην Ελλάδα ασφυκτιούν μέσα σε ένα πλέγμα θεσμικών στρεβλώσεων, οικονομικών περιορισμών και γραφειοκρατικών εμποδίων. Το αποτέλεσμα είναι να χάνονται τεράστιες ευκαιρίες για κοινωνική πρόοδο και τοπική ανάπτυξη. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι απλώς να αναγνωρίσουμε αυτά τα προβλήματα, αλλά να παρουσιάσουμε τις ρεαλιστικές λύσεις που μπορούν να αλλάξουν την κατάσταση.
1. Χρηματοδότηση & Επενδύσεις
- Πρόβλημα: Οι ΚοινΣΕπ ξεκινούν συχνά με μηδενικά ίδια κεφάλαια. Οι τράπεζες δεν τις εμπιστεύονται, τις αντιμετωπίζουν σαν επιχειρήσεις υψηλού ρίσκου χωρίς εγγυήσεις. Οι εγκρίσεις επιδοτήσεων καθυστερούν μήνες ή και χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότερες ΚοινΣΕπ λειτουργούν με αυτοχρηματοδότηση των μελών, κάτι που είναι ανεπαρκές.
- Επίπτωση: Η έλλειψη χρηματοδότησης οδηγεί σε «στραγγαλισμό» της ανάπτυξης. Σχέδια μένουν στα συρτάρια, νέες θέσεις εργασίας δεν δημιουργούνται, τα μέλη απογοητεύονται και συχνά εγκαταλείπουν.
- Λύση: Δημιουργία Εθνικού Ταμείου Κοινωνικής Οικονομίας με ειδικά προϊόντα μικροχρηματοδότησης, εγγυοδοσία για δάνεια, και fast-track εκταμιεύσεις επιδοτήσεων.
- Αποτέλεσμα Λύσης: Οι ΚοινΣΕπ θα αποκτήσουν πρόσβαση σε κεφάλαια, θα μπορέσουν να υλοποιήσουν επενδύσεις, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και να γίνουν πραγματικοί μοχλοί τοπικής ανάπτυξης.
2. Θεσμικό & Νομοθετικό Πλαίσιο (ν.4430/2016)
- Πρόβλημα: Ο νόμος 4430/2016 έχει θεσπίσει κανόνες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η υποχρεωτική μισθοδοσία ≥25% του τζίρου είναι δυσβάσταχτη για ΚοινΣΕπ χαμηλού κύκλου εργασιών. Η ποσόστωση εργαζομένων-μελών περιορίζει τη στελέχωση. Η αυτόματη διαγραφή μετά από δύο χρόνια «αδράνειας» δεν προβλέπει εξαιρέσεις σε περιπτώσεις κρίσης ή πανδημίας.
- Επίπτωση: Νομική αβεβαιότητα, έλλειψη σταθερότητας, φόβος απώλειας της νομικής μορφής. Πολλοί φορείς διαλύθηκαν αναγκαστικά την περίοδο της πανδημίας.
- Λύση: Κωδικοποίηση του νόμου, αναθεώρηση άρθρων 11 & 16, εισαγωγή ρήτρας ανωτέρας βίας, προσαρμογή ποσοστώσεων με ευελιξία, δημιουργία one-stop-shop για την εξυπηρέτηση φορέων.
- Αποτέλεσμα Λύσης: Ένα σαφές, δίκαιο και ευέλικτο πλαίσιο που θα ενθαρρύνει νέες ΚοινΣΕπ και θα επιτρέψει στις υπάρχουσες να αναπτυχθούν χωρίς τον φόβο «τυφλών» διαγραφών.
3. Δημόσιες Συμβάσεις
- Πρόβλημα: Παρότι οι νόμοι επιτρέπουν τη συμμετοχή των ΚοινΣΕπ με κοινωνικές ρήτρες, στην πράξη οι όροι είναι τόσο περίπλοκοι που λειτουργούν αποτρεπτικά. Η διοικητική ικανότητα που απαιτείται δεν είναι διαθέσιμη για μικρούς φορείς.
- Επίπτωση: Χάνονται σημαντικά έργα, οι ΚοινΣΕπ αποκλείονται από ένα βασικό εργαλείο ενίσχυσης εσόδων και κοινωνικού αντικτύπου.
- Λύση: Απλούστευση διαδικασιών, πρότυπα τεύχη, υποχρεωτική πρόβλεψη κοινωνικών ρητρών και ποσοστώσεων υπέρ των Φορέων ΚΑΛΟ.
- Αποτέλεσμα Λύσης: Οι ΚοινΣΕπ θα μπορούν να συμμετέχουν ενεργά σε δημόσια έργα, να αυξήσουν έσοδα και να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες με κοινωνικό χαρακτήρα. {Διαβάστε εδώ την συνέχεια}