Ο Νόμος 4430/2016 ρυθμίζει τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν σημαντικό πυλώνα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Σκοπός τους είναι η ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της ένταξης ευάλωτων ομάδων στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, το άρθρο 18 του νόμου αυτού, που αφορά τις σχέσεις μιας ΚοινΣΕπ με εργαζόμενους που δεν είναι μέλη, θέτει περιορισμούς στο ποσοστό των εργαζομένων μη μελών που μπορούν να απασχοληθούν στην επιχείρηση. Οι περιορισμοί αυτοί έχουν οδηγήσει σε κριτική ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη των ΚοινΣΕπ, περιορίζοντας τη δυνατότητα πρόσληψης εξειδικευμένου προσωπικού ή την επέκταση δραστηριοτήτων. {πηγή}
Παρούσα κατάσταση - Άρθρο 18 του Νόμου 4430/2016
Σύμφωνα με το άρθρο 18 του Νόμου 4430/2016, μια ΚΟΙΝΣΕΠ δεν μπορεί να απασχολεί περισσότερους από 40% εργαζομένους που δεν είναι μέλη της επιχείρησης. Αυτός ο περιορισμός έχει εισαχθεί για να διασφαλιστεί ότι οι ΚοινΣΕπ παραμένουν συνεταιριστικές και ότι η δομή τους παραμένει κοινωνικά προσανατολισμένη και όχι κερδοσκοπική.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη διάταξη έχει οδηγήσει σε προκλήσεις για πολλές ΚοινΣΕπ, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την επέκταση των δραστηριοτήτων τους, την κάλυψη εξειδικευμένων αναγκών ή την απασχόληση σε τομείς που απαιτούν εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό που δεν μπορεί εύκολα να ενταχθεί ως μέλος. Αυτή η ανισορροπία ενδέχεται να περιορίζει τη δυναμική και την ανάπτυξη τέτοιων επιχειρήσεων.
Προτάσεις για Διόρθωση της Ανωμαλίας
1. Αύξηση του επιτρεπόμενου ποσοστού εργαζομένων μη μελών
Μία άμεση λύση θα ήταν η αύξηση του επιτρεπόμενου ποσοστού εργαζομένων που δεν είναι μέλη από 40% σε υψηλότερο ποσοστό. Αυτό θα επιτρέψει στις ΚοινΣΕπ να προσλαμβάνουν περισσότερους εξειδικευμένους επαγγελματίες που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να γίνουν μέλη. Για παράδειγμα, το ποσοστό θα μπορούσε να αυξηθεί στο 60%, διατηρώντας ακόμα την συνεταιριστική και κοινωνική ταυτότητα της επιχείρησης, αλλά δίνοντας μεγαλύτερη ευελιξία στην απασχόληση.
2. Εξαίρεση εξειδικευμένων θέσεων εργασίας
Μια άλλη προσέγγιση θα μπορούσε να είναι η εξαίρεση εξειδικευμένων θέσεων από τον περιορισμό. ΚΟΙΝΣΕΠ που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η τεχνολογία, η υγεία ή η επιστημονική έρευνα μπορεί να χρειάζονται εξειδικευμένο προσωπικό που δύσκολα μπορεί να ενταχθεί στη συνεταιριστική δομή. Εξαιρώντας τέτοιες θέσεις από τον περιορισμό, οι ΚοινΣΕπ θα έχουν τη δυνατότητα να ανταγωνιστούν πιο αποτελεσματικά σε τομείς όπου η εξειδίκευση είναι κρίσιμη.
3. Προσαρμογή ανάλογα με το μέγεθος της ΚοινΣΕπ
Η εφαρμογή ενός δυναμικού μοντέλου, όπου το ποσοστό των εργαζομένων μη μελών καθορίζεται ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, θα μπορούσε να προσφέρει μια πιο ευέλικτη λύση. Για παράδειγμα, μικρότερες ΚΟΙΝΣΕΠ θα μπορούσαν να διατηρήσουν ένα μικρότερο ποσοστό μη μελών, ενώ μεγαλύτερες ΚοινΣΕπ θα μπορούσαν να αυξήσουν αυτό το ποσοστό. Με αυτό τον τρόπο, οι μεγάλες ΚοινΣΕπ που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη εξειδικευμένου προσωπικού θα έχουν περισσότερες επιλογές, ενώ οι μικρότερες θα διατηρήσουν τη συνεταιριστική τους φύση.
4. Μηχανισμοί επιτήρησης και αξιολόγησης
Η εφαρμογή ενός συστήματος επιτήρησης και αξιολόγησης που θα ελέγχει τις σχέσεις μεταξύ των εργαζομένων μελών και μη μελών, καθώς και την κοινωνική προσφορά της επιχείρησης, θα μπορούσε να εξισορροπήσει τις ανάγκες απασχόλησης και την προστασία του κοινωνικού χαρακτήρα των ΚοινΣΕπ. Οι ΚοινΣΕπ θα μπορούσαν να υποχρεούνται να υποβάλουν εκθέσεις που θα αξιολογούν τη συμβολή τους στην κοινωνική οικονομία, ανεξαρτήτως του ποσοστού εργαζομένων μη μελών.
5. Παροχή κινήτρων για την ένταξη εργαζομένων ως μελών
Η πολιτεία θα μπορούσε να προωθήσει κίνητρα που θα ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να γίνουν μέλη των ΚοινΣΕπ, όπως φορολογικές ελαφρύνσεις ή προγράμματα επιμόρφωσης που θα δίνουν τη δυνατότητα σε εργαζόμενους μη μέλη να κατανοήσουν καλύτερα τη φιλοσοφία της κοινωνικής οικονομίας και να ενταχθούν πιο εύκολα ως μέλη.
Ο περιορισμός που επιβάλλεται από το άρθρο 18 του Νόμου 4430/2016, αν και έχει ως στόχο τη διασφάλιση της συνεταιριστικής φύσης των ΚοινΣΕπ, περιορίζει την ευελιξία τους στην αγορά εργασίας και τη δυνατότητά τους να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους. Με την εφαρμογή των προτεινόμενων τροποποιήσεων, οι ΚοινΣΕπ θα μπορέσουν να επωφεληθούν από μεγαλύτερη ευελιξία στην απασχόληση εργαζομένων μη μελών, χωρίς να χάσουν τον κοινωνικό και συνεταιριστικό τους χαρακτήρα.