Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) αποτελεί ένα καινοτόμο θεσμό στην Ελλάδα, που συνδυάζει επιχειρηματική δραστηριότητα με κοινωνικό σκοπό. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα που αναγνωρίζουν τα μέλη της είναι η περιορισμένη ευθύνη έναντι των εταιρικών υποχρεώσεων: η ίδια η επιχείρηση, ως ξεχωριστό νομικό πρόσωπο, ευθύνεται για τα χρέη και τις υποχρεώσεις της με την περιουσία της. Όμως, όπως συμβαίνει σε κάθε νομική μορφή με κοινωνικό χαρακτήρα, υπάρχουν εξαιρέσεις και λεπτές ισορροπίες που πρέπει να γνωρίζουν τα μέλη και ιδίως ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής.
Το άρθρο 8 των υποχρεώσεων μελών σε ένα καταστατικό ΚοινΣΕπ δεν είναι μια τυπική διάταξη που απλά αναπαράγει τον νόμο· αποτελεί το θεμέλιο για την κατανόηση του πού τελειώνει η προστασία της «περιορισμένης ευθύνης» και πού ξεκινά η προσωπική, απεριόριστη και εις ολόκληρον ευθύνη. Η αλήθεια είναι ότι η πολιτεία, προκειμένου να εξασφαλίσει την είσπραξη φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, έχει θεσπίσει κανόνες που «σπάνε» το τείχος της νομικής προσωπικότητας και μεταφέρουν την ευθύνη στον άνθρωπο που βρίσκεται στο τιμόνι της επιχείρησης: τον Πρόεδρο της Δ.Ε.
Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (ν. 4430/2016, ν. 4174/2013 – ΚΦΔ, ν. 4321/2015, ν. 2556/1997), ποια είναι τα πραγματικά όρια της ευθύνης των μελών, πότε και πώς ο Πρόεδρος καθίσταται προσωπικά υπόλογος για χρέη προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, και τι σημαίνει πρακτικά το δικαίωμα αναγωγής κατά των λοιπών μελών.
1) Τι λέει ο νόμος – τυπικό πλαίσιο
- Ο γενικός κανόνας: «Για τις εταιρικές υποχρεώσεις ευθύνεται μόνο η Κοιν.Σ.Επ. με την περιουσία της». Αυτό προκύπτει ρητά από το άρθρο 16 παρ. 5 του ν. 4430/2016.
- Η εξαίρεση για το Δημόσιο: Για οφειλές προς το Δημόσιο (φόροι/τέλη) και προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ κ.λπ.), ο/η Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής (ή ο διαχειριστής, όπου υπάρχει) ευθύνεται προσωπικά, αλληλεγγύως και εις ολόκληρον μαζί με την Κοιν.Σ.Επ., βάσει:
(α) άρθρου 31 ν. 4321/2015 – ειδικά για οφειλές προς Φ.Κ.Α., και
(β) του φορολογικού πλαισίου αλληλέγγυας ευθύνης των διοικούντων (σήμερα άρθρο 50 ν. 4174/2013 – ΚΦΔ, που έχει αντικαταστήσει την παλαιότερη αναφορά στο άρθρο 115 ν. 2238/1994), καθώς και
(γ) άρθρου 4 ν. 2556/1997 (εισφοροδιαφυγή/ασφαλιστικές οφειλές). Το ίδιο το άρθρο 16 §5 του ν. 4430/2016 παραπέμπει ρητά σε αυτά
Σημείωση για την ενημέρωση του πλαισίου: Αν και το κείμενο του ν. 4430/2016 μνημονεύει το άρθρο 115 ν. 2238/1994, η ισχύουσα βάση για φόρους είναι το άρθρο 50 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013), όπως έχει ερμηνευθεί από την εγκύκλιο Ε.2173/30.10.2020 (ΑΑΔΕ). {Διαβάστε εδώ την συνέχεια}